Premium Vector | Woman head silhouettes banner diverse female profile background multicultural allyship (freepik.com)
Jeśli podejrzewasz, że Ty lub ktoś z Twoich bliskich może potrzebować pomocy z rozpoznaniu neuroatypowości lub wsparcia w skutecznym funkcjonowaniu z ADHD, warto skonsultować swoje wątpliwości ze specjalistą. W tym celu możesz skontaktować się na przykład z jednym ze specjalistów Ośrodka Psychoterapii i Pomocy Psychologicznej Pomarańczowe Ja w Poznaniu.
Neuroróżnorodność
Neuroróżnorodność to termin, który określa zróżnicowanie ludzi pod kątem funkcjonowania układu nerwowego. Dawniej przejawy nietypowości w tym zakresie, jakich przykładem może być na przykład ADHD czy spektrum autyzmu, uznawano za choroby psychiczne, które wymagają wyleczenia. Później zaczęto określać te zjawiska jako zaburzenia neurorozwojowe i taki termin funkcjonuje dość powszechnie także dzisiaj. Coraz częściej jednak przestawia się ADHD, spektrum autyzmu czy też specyficzne wyzwania w uczeniu (dysortografię, dysleksję, dysgrafię, dyskalkulię) jako przejawy międzyludzkiej różnorodności. Faktem jest, że te przejawy neuroatypowości zwykle niosą ze sobą zarówno ograniczenia, jak i szczególne zasoby, predyspozycje, których warto być świadomym. Dotyczy to także osób z ADHD
ADHD (ang. attention deficit hyperactivity disorder)
Choć oczywiście należy brać pod uwagę, że każda osoba przejawiająca jakiś rodzaj neuroatypowości jest inna, istnieje pewien zestaw wyróżniających się cech, występujących częściej wśród osób z ADHD. Cechy, które charakteryzują osoby z zespołem nadpobudliwości to przede wszystkim:
- Ograniczona zdolność do regulowaniu wewnętrznego napięcia
- Trudności w kierowaniu i podtrzymywania koncentracji uwagi
- Skłonność do rozpraszania uwagi na skutek bodźców z zewnątrz
- Tendencja do silnej motywacji i wysokiej koncentracji uwagi przy wykonywaniu zadań stymulujących i z subiektywnego punktu widzenia ciekawych
ADHD jest nazywany inaczej zespołem nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem koncentracji uwagi. Choć nazwa ta i wskazane cechy sugerują przewagę ograniczeń nad zaletami ADHD, osoby funkcjonujące w ten sposób (szacuje się, że jest to ok 5% populacji) przejawiają często cechy, które stanowią istotne zasoby w wielu dziedzinach życia, na przykład w życiu zawodowym. Choć to prawda, że część osób nauroatypowych może potrzebować terapii lub wsparcia w dostosowania warunków pracy, część z nich funkcjonuje w życiu, świetnie sobie radząc i odnosząc sukcesy. Może być to związane z często przejawianą przez osoby z ADHD wysoką kreatywnością, spontanicznością, dużą ilość energii, wysoką motywacją do działania czy tzw. hiperfokusem, czyli intensywną koncentracją uwagi na zadaniu.
Dorośli z ADHD i życie zawodowe
Faktem jest, że część pracodawców nie przekonała się jeszcze do zalet związanych z zatrudnianiem pracowników z nauroatypowością, w tym ADHD. Jest to jednak związane w znacznej mierze z rosnącym dopiero poziomem świadomości na temat potencjalnych zasobów takich osób w wielu środowiskach pracy. Przykładem jest badanie w ramach projektu DXC Dandelion Program. Wykazano w nim, że pracodawcy, którzy zatrudnili osoby ze spektrum autyzmu, ADHD i dysleksją w branży IT, uzyskali nawet 30-40% wzrost produktywności.
Czy mamy modę na rozpoznawanie ADHD?
Z racji tego, że świadomość społeczna na temat neororóżnorodności i jej rozpoznawania rozwija się, stając się coraz powszechniejsza, możemy odnosić słuszne wrażenie, że zwiększa się ilość rozpoznań w tym kierunku. Istotną zmianą jest diagnozowanie ADHD nie tylko u dzieci, ale także u osób dorosłych – nawet tych, u których nie dokonano w dzieciństwie właściwego rozpoznania pod kątem nauroatypowości. Możemy mieć zatem mieć poczucie, że mamy do czynienia z trendem lub nadreprezentacją tych zjawisk. Analizując jednak fakty nasuwa się wniosek, że przyczyna tego zjawiska nie tkwi w powszechnym naśladownictwie. Widzimy rozwój wiedzy i możliwość lepszego rozumienia funkcjonowania człowieka, w tym tego, jak działa układ nerwowy. Dzięki temu rozwojowi może rozwijać się coraz lepsza możliwość diagnozy. Powszechniejsza świadomość w tym zakresie pomaga nam lepiej rozumieć naszą ludzką różnorodność, ale także unikalne potrzeby i zasoby osób neuroatypowych.
Ośrodek Psychoterapii i Pomocy Psychologicznej „Pomarańczowe Ja”
ul. Czajcza 2A/13
61-546 Poznań
Telefon: 515 321 007
https://www.terapiapoznan.pl/kontakt/
Literatura:
- Division of Cancer Epdemiology & Genetics, Neorodiversity, 2022. Neurodiversity – NCI (cancer.gov)
- Doyle N. Neurodiversity at work: A biopsychosocial model and the impact on working adults. Br Med Bull; 2020.
- DXC Dandelion Program
- Grzegorzewska, L. Cierpiałkowska, A. R. Borkowska (red.), Psychologia kliniczna dzieci i młodzieży, Warszawa 2020;
- Nerenberg J., tłum. Byłów K., Neuroróżnorodne, Wyd. Krytyka Polityczna
- Price D., Nieznane oblicza neuroróżnorodności, Wyd. Biała Plama
- Mikulska, T. Wolańczyk, Dorosły pacjent z ADHD w gabinecie psychiatry (https://podyplomie.pl/psychiatria/36365,dorosly-pacjent-z-adhd-w-gabinecie-psychiatry – dostęp 27.05.22);
- Sayal K., Prasad V., Daley D., Ford T., Coghill D., ADHD in children and young people: prevalence, care pathways, and service provision. Lancet Psychiatry. 2018 Feb;5(2):175-186.
- World Health Organization, ICD-11, Attention deficit hyperactivity disorder (https://icd.who.int/browse11/l
Materiał zewnętrzny
